اصول طراحی آکوستیک در آمفی تئاتر

تاریخ آغاز طراحی آکوستیک در آمفی تئاتر با ساخت تئاتر یونان باستان وسپس رم باستان شروع شد در این مکان ها فضایی لازم بود تا در آن سخنرانی ویا اجرای نمایش شود یونانی ها بیشتر نمایشهای قهرمانی وداستانی خود را در هوای باز و ترجیحاً در گودی هایی که تماشاگران در آنجا می نشستند یا می ایستادند ونسبت به محل نمایش در پایین دید داشت اجرا می کردند وغالباً محل ایستادن یا نشستن از جنس چوب بود.

آکوستیک در سالن آمفی تئاتر

چنان چه سالنی  فقط به منظور سخنرانی یا اجرای تئاتر ساخته شود بدیهی است که شنوایی خوب و درک کلمات گویندگان، مطلوب  ومورد نظر است .از این رو در چنین مواردی می توان کمیت قابل اندازه گیری به نام وضوح تعیین نمود که بر حسب درصد مشخص می گردد و به موجب بررسی هایی که در این مورد به عمل آمده است، تابع واخنش سالن نیزمی باشد.

همان قدر که دید خوب مهم است شنیدن خوب نیز حائز اهمیت می باشد. آکوستیک در سالن آمفی تئاتر باید در مقابل نفوذ صدا از خارج عایق بندی شود. برای آکوستیک در سالن آمفی تئاتر که کمتر از 50 نفر گنجایش دارد عایق بندی صدا لزومی ندارد ولی هر قدر به وسعت و گنجایش آن افزوده می شود نیاز به عایق بندی محسوس تر خواهد بود.

به طور کلی استفاده از پنل های آکوستیک معمولا در سالن های بزرگ و با ظرفیت بیشتر از 50 نفر توصیه می شود.

آکوستیک در سالن کنسرت

برخلاف آکوستیک در آمفی تئاتر که آکوستیک آن با وضوح قابل توجیه است، در مورد آکوستیک در سالن کنسرت هیچ گونه کمیت مشخصی در دست نیست که بتوان در این مورد نیز راهنمای طراح سالن باشد زیرا در اینجا فقط احساس و نظرات شنوندگان خود ممکن است از طبقات و ملیت های مختلفی باشند مبنای مقایسه است.

این موضوع آن قدر متغیر است که به سهولت نمی توان آن را تحت نظام وقواعد فیزیکی و ریاضی دراورد. اگر به نظرات عده خاصی (مثلا موسیقی دان ها ) اکتفا گردد، عقاید آن ها را در مورد سالن های معروف جهان  جمع آوری نماییم می توان با توجه به نظراتی که از بدو ساختمان آن سالن ها  تاکنون ابراز گردیده نتایجی برای طرح سالن های جدید به دست آورد. به طور کلی سالن های معروف جهان به دو دسته تقسیم می گردد، آن دسته که به سبب آکوستیک در آمفی تئاتر خوب شناخته شده اند و بقیه به علل تاریخی شهرت دارند.

اشکالات مهم آکوستیکی

از جمله مهمترین اشکالات آکوستیک درآمفی تئاتر و سینما عبارتند از :

• پژواک ناخواسته
• پژواک ردیفی
• امواج ساکن
• نقاط کور وسایه آکوستیکی
• تمرکز صدا
• فضاهای الحاقی

پژواک ناخواسته(اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما) :

پژاوک یکی از رایج ترین مشکلات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما و کنسرت به شمار می رود. این مسئله زمانی رخ میدهد که یک بازتاب قوی از یک صدا توسط شنونده به خوبی شنیده شود ، بدان معنا که فاصله زمانی شنیدن صدای اصلی و بازتاب زیاد شده این مشکل زمانی اتفاق می افتد که امواج صوتی با یک سطح بسیار بزرگ بازتابنده برخورد کرده و با یک تاخیر زمانی بیش از 50 هزارم ثانیه به گوش شنونده برسد.

در این مواقع تغییر شکل هندسی سطح بازتابنده و یا استفاده از جذب کننده و یا پخش کننده را ه حل مناسبی است.

همچنین باید در طراحی دیوارهای جانبی به خصوص در پلان های مربع مستطیل نیر دقت کافی به عمل آید تا از تولید پژواک ناخواسته پیش گیری شود.

پژواک ردیفی (اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما) :

این نوع پژواک در نتیجه برخورد امواج صوتی با ردیف های موازی و مسطح وفاصله یکسان سطوح مختلف مانند ردیف های موازی مصالح فشرده سقف های کاذب و یا ردیف های پله ای محل نشستن تماشاچیان می باشد تعداد پله ها و فاصله بین آنها تعیین کننده صدای این نوع پژاوک است.

فرکانس پژواک ردیفی را می توان از رابطه زیر محاسبه نمود :

F=v/2d

در رابطه فوق:

v : سرعت حرکت صدا در هوا (m/s)

D :فاصله بین ردیف های متوالی (m)

امواج ساکن (اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما) :

در تداخل امواج چنانچه دو موج با فرکانس های یکسان مثلا امواج تابشی و بازتاب با یکدیگر ترکیب شوند ممکن است به علت اختلاف فاز یکصد  وهشتاد درجه در بعضی نقاط یکدیگر را تضعیف کرده و نیز تساوی فازها در نقاطی یکدیگر را تقویت کنند از آنجائی که محل این نقاط ثابت است الگوی بوجود آمده به امواج ساکن معروف است.

این مسئله زمانی اتفاق می افتد که هر دو منبع صوتی وشنونده بین دو سطح سخت و موازی قرار گرفته باشند. امواج ساکن در تالارهای مکعب مستطیل در سه جهت ، دیوار روبرو و پشت سر ، بین دو دیوار جانبی و بین سقف وکف بوجود می آیند. در این صورت بخشی از صدا که توسط منبع صوتی تولید می گردد به صورت رفت وبرگشتی بین دو سطح محصور شده و در نتیجه تباهی صدا به کندی صورت می پذیرد. در نتیجه شنونده این امواج را به صورت لرزشی دریافت نموده ویک نواختی صدا از بین می رود و به همین علت در برخی منابع به فلاتر اکو موسوم است .اگر فاصله بین دو دیوار d  فرض شود ،فرکانس پژواک لرزه ای نیز از همان رابطه پژواک ردیفی قابل محاسبه خواهد بود.

راه حل از بین بردن امواج ساکن این است که یا باید در شکل اتاق تغییراتی داد و یا این که سطح بزرگی که منتج به این مسئله می گردد را حذف کرده و یا از جذب کنند ها و پخش کننده ها استفاده کرد.

نقاط کور و سایه آکوستیکی (اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما) :

این مشکل آکوستیک در آمفی تئاتر در نقاطی از سالن اتفاق می افتد که از منبع صوتی دور بوده و صدا پس از طی مسافت و جذب توسط جذب کننده ها ضعیف شده و هم چنین صداهای بازتابیده شده نیز بر اثر برخورد با موانع مانند پیش امدگی و یا بالکن آمفی تئاتر به گوش شنونده نرسد.

بنابراین جهت احداث بالکن در داخل سالن باید دقت کرد که عمق بالکن ها بیشتر از دو برابر ارتفاع آن نگردد زیرا در غیر این صورت صندلی هایی که در عمق بیشتر از این مقدار قرار گرفته باشند در سایه آکوستیکی واقع خواهند شد راه حل دیگر آن است که از بازتابنده هایی مناسب برای انتقال صدا به نقاط کور استفاده کرد.

تمرکز صدا (اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما) :

تمرکز صدا یکی دیگر از مشکلات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما است تمرکز صدا در برخی نقاط به دلیل وجود سطوح مقعر در سقف و یا دیوارها پیش می آید شدت صدا در نقاط مذکور به طور غیر طبیعی بالاتر از سایر نقاط می باشد راه حل، استفاده  از جذب کننده و یا پخش کننده امواج صوتی است. به هر حال بهتر است از ابتدا از ایجاد این گونه سطوح در داخل سالن استفاده  نکرده و یا سطوح طوری بازسازی شوند تا نقطه تمرکز به بیرون سالن منتقل گردد.

فضاهای الحاقی (اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما) :

یکی از اشکالات آکوستیک در آمفی تئاتر و سینما فضاهای الحاقی است. هنگامی که یک فضای الحاقی به یک تالار با زمان واخنش متفاوت مجاور گردد، این دو فضا تشکیل یک زوج فضاهایی میدهند در حد فاصل بین این دو فضا اختلالات آکوستیکی به وجود می آید راه حل این مشکل این است که دو فضا را با یک در جدا کرد و یا این که میزان RT هر دو فضا را یکسان نمود.